De geschiedenis van Linschoten

Linschoten door de eeuwen heen.

Over de stichting van het dorp Linschoten is niets bekend.  Het dorp Linschoten komt pas in 1226 voor het eerst ter sprake. Tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten had het dorp veel te lijden omdat Linschoten precies op de scheiding van het Bisdom Utrecht en het Graafschap Holland ligt. In het jaar 1482 wordt een groep soldaten van ’t Montfoortse volk uit Oudewater verdreven. Zij nemen hun toevlucht in de kerk van Linschoten. Welke om die reden in brand wordt gestoken. Maar naderhand weer is opgebouwd. In 1580 richten “schout, kerkmeester en de gemeente Lintschoten” een verzoekschrift aan de ambachtsheer van Linschoten te Utrecht voor het aanstellen van een nieuwe geestelijke. Een eerste prent van Linschoten verscheen rond 1657.  Het betreft een tekening van L.P. Serrurier.
Een bezoeker aan Linschoten omstreeks 1750 tekent aan: “De landeryen van deeze heerlykheid bestaan meest en voornamelyk in Weydeland, Henniplanden, Boomgaarden, Koornakkers en eenige Griendlanden, en doet alle inwoners daarvan een goed bestaan hebben. Men telt in, en om dit dorp Linschoten 54 huysen van welk 24 tot de bouwerye van de dingen hier gebruykt, ten minsten op 270 inwoonders moogen gerekend worden”. 
Op het bestuurlijk vlak zwaaiden de burggraven van Montfoort lange tijd de scepter.

Het jaar 1795 bracht in Nederland grote veranderingen. Revolutionairen brachten de Republiek der Verenigde Nederlanden ten val. Er vond een bestuurlijke omwenteling plaats in heel Nederland. Ook in Linschoten gebeurde dit. Het bestuur zetelde destijds in het "Rechthuis" of "Rechtkamer" in de herberg nabij de brug.(Het Wapen van Linschoten en Snelrewaard dus). Na de omwenteling kwam er een door de burgers gekozen bestuur. Het is en roerige tijd in het dorp met veel voor en tegenstanders van het nieuwe bewind. De rust keert pas terug rond de eeuwwisseling. In 1800 bestaat Linschoten uit de volgende 8 agglomeraties (gerechten): Linschoten en Mastwijk; Kattenbroek en de uiterdijken van Mastwijk; Schagen en den Engh;  Polanen; Wulverhorst, Kromwijk en Linschoter Haar; Vlooswijk en Vlooswijk in Kromwijk; Heeswijk; Achthoven.  Het oudste bewonersregister stamt uit 1840.  In dat jaar telde Linschoten 108 huizen ten behoeve van 169 gezinnen en ruim 800 inwoners. Door natuurlijke groei steeg dit aantal gestaagd. Door de toevoeging van Wulverhorst en Achthoven in 1857 werd Linschoten een zeer uitgerekt dorp.

Na het vertrek van de Fransen en het herstel van de onafhankelijkheid in Nederland in 1813, legden de grondwetten van 1814 de grondslag voor een nieuwe zelfstandige gemeente. Op 1 januari 1818 werden: Linschoten, Mastwijk, Polanen, Kattenbroek en de uiterdijken van Mastwijk, Schagen en den Engh definitief gevormd tot de gemeente Linschoten. Wulverhorst,  Vlooswijk en Vlooswijk in Kromwijk en Linschoter Haar gingen een combinatie aan onder de naam Wulverhorst. Heeswijk en Achthoven gingen samen onder de gemeentenaam Achthoven. In 1857 worden ook laatstgenoemden bij de gemeente Linschoten gevoegd. In dat jaar wordt het officiële wapen van Linschoten ingevoerd.

In 1877 held de toren van Linschoten zo ver over dat er drastische maatregelen nodig zijn. Besloten wordt om de toren met 7 meter in te korten. Op 11 maart 1887 wordt tijdens een raadsvergadering een plan besproken voor het aanleggen van een lokale spoorlijn Woerden-IJsselstijn over Linschoten en Montfoort. Op 19 april van dat jaar wordt besloten af te wachten wat Montfoort en IJsselstijn zullen besluiten. Naar de bescheiden mening van de burgemeester is een spoorweg voor Linschoten "van weinig belang". Het verbouwen ofwel nieuwbouw van een ambtswoning voor de burgemeester had meer voeten in de aarde. Uiteindelijk werd op 10 maart 1919 het nieuwe raadshuis annex ambtswoning in gebruik genomen. Rond 1907 werd Linschoten aangesloten op het telefoonnet. Gereformeerd onderwijs werd in 1914 ingevoerd. De Timotheüsschool startte met ruim 40 kinderen. Het openbaar onderwijs wat er tot dan toe gegeven werd liep zienderogen terug en werd in 1938 opgeheven. Het dorp werd in 1921 aangesloten op het elektriciteitsnet. In 1925 volgde aansluiting op het waterleidingnet. Eind jaren 30 begin 40 wordt rijksweg 12 aangelegd.    

De 20e eeuw

Linschoten en Snelrewaard zijn samengegaan. Het dorp komt ongeschonden de 2e wereldoorlog door. Als een van de weinige gemeenten in Nederland krijgt Linschoten een eigen informatieblad. Het eerste nummer van “doen te weten” verscheen in 1954. Op 1 januari 1956 telt Linschoten 2406 inwoners. Het aantal woningzoekenden in het dorp stijgt snel, dit leidt tot de eerste echte nieuwbouw in Linschoten. De bebouwing van de “Hoge Werf” wordt in 1953 gerealiseerd. Nog is deze uitbreiding niet voldoende en in 1958 wordt gestart met de bouw van de eerste 12 woningen aan de Strick van Linschotenstraat. Door de provincie Utrecht wordt de M.A.Reinaldaweg rond Linschoten aangelegd. Deze wordt voltooid in 1962 en vormt een belangrijk deel van de verbinding Amsterdam-Breda. In 1962 telt Linschoten ongeveer 2600 inwoners. Waar het uitbreidingsplan “Lage Polder” (in de volksmond ‘De Strick’) uiteindelijk wordt aangesloten wordt op de oude dorpskern wordt een gloednieuwe brandweerkazerne gebouwd, opening 1963. Linschoten krijgt in 1965 weer openbaar onderwijs. In een houten gebouw aan de nieuwe zandweg start de “Prins Clausschool” zijn activiteiten. In 1969 keurt Gedeputeerde Staten het bestemmingsplan Rapijnen goed. Op 21 oktober 1971 wordt de eerste paal geslagen voor de 389 woningen die hier worden gerealiseerd.. Op 30 november van dat jaar verhuist het openbaar onderwijs naar een gloednieuw gebouw. Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Claus komt persoonlijk de nieuwe school openen (Dinsdag 1december 1970). In het bestemmingsplan “Kasteel” verreist een prachtige sporthal en multifunctionele ruimten (1972). De sportvelden aan het eind van de beide Vlooswijkenlaan zijn eind september 1974 speelklaar. Van 1972 tot 1975 groeit Linschoten van 5000 naar 6000 inwoners.

LINSCHOTEN-JOHANNESBURG.

Van 1847 tot 1868 was de heer Gerrit Hendrik Rissink huisarts te Linschoten. In 1872 verhuist het gezin Rissink naar Pretoria in Zuid Afrika, waar hij onder meer wordt belast met de zorg voor het lichamelijk welzijn van President Paul, Kruger. Rissink overlijd in 1877 waarna zijn vrouw terugkeert naar Nederland. Zijn drie zonen blijven wel in Zuid Afrika. De in Linschoten geboren zoon Johan F.B. Rissink is landmeter en wordt in 1886 samen met een CHR. John Joubert naar een plaats gestuurd waar goud is gevonden. Met President Kruger wordt afgesproken de plaats Johannesburg te dopen omdat zowel Rissink als Joubert de naam Johannes dragen. De tweede naam van Paul Kruger is ook Johannes dus deze stemt hiermee snel in. De reis van burgemeester de Geus naar Johannsburg, naar aanleiding van het 90 jarig bestaan van de stad, doet veel stof opwaaien in Linschoten. 

De laatste 30 jaar.

Veel gebouwen in de dorpskern en ook enkele daarbuiten worden onder monumentenzorg geplaatst. De gehele dorpskern wordt beschermd dorpsgezicht. In 1977 wordt het plan Rapijnen 1 voltooid en ziet plan Rapijnen II het levenslicht. In 1980 wordt gestart met de bouw va de huizen. Inmiddels is het bouwterrein ontsloten door een brug over de Voorvliet. De op stapel zijnde herindeling van diverse gemeenten zorgt voor veel onrust in het dorp. Linschoten blijft vooralsnog een zelfstandige gemeente. Kon men vroeger langs de Montfoortse Vaart naar Cattenbroek fietsen. Door de nieuwbouw werd deze mogelijkheid afgesloten. Uiteindelijk komt het “Weidepad” als fietspadverbinding tussen Linschoten en de Cattenbroekerdijk te liggen. Op 6 april 1981 wordt de eerste paal voor het plan Rapijnen II geslagen, de nieuwe wijk gaat Overvliet heten. De inburgering van inwoners van buitenlandse komaf verloopt in Linschoten geruisloos.  In 1983 maken verschillende Linschotense ondernemers bezwaar tegen de bouw van supermarkt de Golff tegenover het Dorpshuis. Ze vrezen “ de dood van de Dorpsstraat”. Hoewel de supermarkt voor de Linschotense gemeenschap een bijna onmisbare factor is geworden blijkt anno 2003 hoe een vooruitziende blik deze twaalf ondernemers hadden. In de loop der jaren verdwenen vele winkels uit de dorpsstraat. In 1988 wordt door wethouder Vendrig de eerste steen gelegd voor de nieuw te bouwen sporthal “De Vaart”. In 1989 is ook Linschoten aan de beurt voor herindeling. Zij wordt toegevoegd aan de gemeente Montfoort. Zo houd Linschoten op te bestaan als zelfstandige gemeente. Onder het gezag van Montfoort blijft Linschoten gestaagd groeien.

De jaren negentig zijn een rustige periode in de geschiedenis van Linschoten. Op bestuurlijk niveau ligt de nadruk duidelijk bij Montfoort. het dorp kent een zeer florerend verenigingsleven. Een prima omgeving om te leven en om kinderen te laten opgroeien. Ook de steeds groter wordende van buitenlandse afkomstige gemeenschap voelt zich thuis in het kleine dorp. De intergrering heeft vrijwel nooit voor problemen gezorgd.

Hoewel de dorpskern niet of nauwelijks is veranderd is voor veel oud Linschotenaren het “dorpsgevoel” verdwenen. De oude dorpskern ontkomt ook niet aan de autodrukte. De ‘ontsierende’ factor van de auto’s is vooral in zo’n nauw straatje als de dorpsstraat groot. Linschoten is een prima forensenplaats geworden. Met de auto zit men in twee minuten op de A12 om het hele land te bestrijken. Het Linschoter bos met daarin gelegen het Huis te Linschoten is voor wandelaars een aantrekkelijk gebied en trekt vooral op zondag zeer veel mensen. In de jaren 90 wordt de laatste fase van plan Overvliet  voltooid. Een redelijk aantal kleine ondernemers vind in Linschoten een prima standplaats en bied veel werkgelegenheid aan de inwoners. De eeuwwisseling wordt gevierd zoals overal ter wereld en de invoering van de Euro is voor de meeste Linschotenaren geen probleem. De bouwplannen voor het plan Voorvliet stuiten op veel weerstand. Iedereen begrijpt dat aan de woonbehoeften van de jonge Linschotenaren moet worden voldaan. Maar bouwen in het laatste stukje groen in de dorpskern zorgt bij veel inwoners voor veel onrust. Uiteindelijk blijken alle protesten voor niets. De bouwplannen zijn anno 2005 in een beslissende fase. Anno 2015 zijn de eerste huizen van Voorvliet opgeleverd. Nu is er de discusie over het oude dorpshuis met sporthal. Afbreken of berbouwen.

Voor diegene die nog nooit een bezoek hebben gebracht aan het mooie dorpje Linschoten geef ik als advies: ondanks alle moderniseringen zijn er in Linschoten nog veel historische kenmerken bewaard gebleven. Het dorp bekijken en een wandeling te maken naar het Linschoter bos blijft de moeite waard. Er is zelfs een mogelijkheid om onder begeleiding van gidsen een rondleiding door het dorp te krijgen. Linschoten is gelukkig meegegaan in de vaart des tijds maar heeft dus ook nog iets van het verleden behouden.

Op de fotopagina's die bij deze site horen kan men de ontwikkeling van het dorp aardig volgen. Bekijk hoe een gehucht uitgroeit tot een dorp. Linschoten.nu